Middelnederlands: 1200-1500

We zijn veel beter op de hoogte van de taalontwikkelingen die plaatsvonden tussen 1200 en 1500, de zogenaamde >Middelnederlandse periode, omdat er veel meer geschriften uit die periode zijn overgeleverd.

Deze periode werd gekenmerkt door een aantal belangrijke socio-economische veranderingen die ook op de taal een invloed hadden. Steden zoals Brugge en Gent in Vlaanderen en Utrecht en Delft in het noorden ontwikkelden zich tot belangrijke centra voor handel, ambachten en cultuur. Dit leidde tot het ontstaan van een nieuwe klasse, namelijk die van de handelaars en ambachtslieden, die geen Latijn sprak. Hun handelstransacties en -contracten waren opgesteld in hun moedertaal, het Nederlands, of zoals het toen genoemd werd: het ‘>Diets’.

Maar er waren grote verschillen tussen het ‘Diets’ dat bijvoorbeeld in Brugge gesproken werd en in Utrecht. In die tijd bestonden de Nederlanden uit een aantal provincies met hun eigen wetten, plaatselijke gebruiken, eigen munteenheid en eigen dialect.

Er bestond in die tijd nog geen standaardtaal, enkel een mengelmoes van verschillende dialecten. De spelling was ook erg >fonetisch, hetgeen betekent dat de manier waarop een woord gespeld wordt, goed aangeeft hoe het moet worden uitgesproken.

Om die reden klonken de verschillende Nederlandse dialecten niet alleen erg verschillend, ook op schrift zagen ze er anders uit. Dit gaf soms aanleiding tot verwarring. Een voorbeeld: toen een groep West-Vlaamse monniken een afschrift van een religieuze tekst van de beroemde mysticus >Jan van Ruusbroec ontvingen, vroegen ze om een Latijnse vertaling omdat ze het Brabantse dialect van de tekst niet begrepen.

Met het versterken van de politieke banden tussen de verschillende gebieden en de toename van de handelscontacten groeide de overtuiging dat er behoefte was aan een taal die voor meer mensen begrijpelijk zou zijn. Toch zou het overdreven zijn te beweren dat er actief gestreefd werd naar de vorming van een standaardtaal.

Erg belangrijk voor de verspreiding van een meer uniforme taal was de uitvinding van de >drukpers rond 1450.

Door deze uitvinding hoefden teksten niet langer met de hand te worden overgeschreven, maar konden ze in erg korte tijd verveelvoudigd worden. Wanneer een drukker winst wilde maken, moest hij ervoor zorgen dat hij een zo groot mogelijk lezerspubliek bereikte. Hij lette er dan ook op dat hij geen woorden en constructies te gebruikte die niet door iedereen begrepen zouden worden. Hoewel de verschillen in uitspraak bleven bestaan, begonnen de verschillen in spelling, woordenschat en spraakkunst langzaamaan uit de geschreven taal te verdwijnen.

Vraag 8:

Waarom zien middeleeuwse teksten uit verschillende streken er anders uit?

>Klik hier om je antwoord te controleren.

>Klik hier als je meer wil lezen over de kenmerken van het Middelnederlands.