Een economisch perspectief

Inleiding

Lodewijk de Raet (1870-1914)

De strijd voor volledig Nederlandstalig onderwijs kwam in een nieuwe fase met de ideeën van Lodewijk de Raet. De Raet was een econoom en socioloog met een goede kennis van de Belgische economie. Hij verbond de Vlaamse kwestie aan de economische achterstand van Vlaanderen. Volgens de Raet moest Vlaanderen niet alleen op cultureel vlak herleven, zoals MacLeod beweerd had, maar ook op economisch. Hij geloofde dat de machtspositie[1] van de Franstaligen volledig gebaseerd was op hun economische sterkte. Om aan die machtspositie iets te veranderen, moest Vlaanderen zich economisch sterker gaan ontwikkelen. Voor de Raet was de volledige vernederlandsing van het hoger en technisch onderwijs daarbij van fundamenteel belang, omdat op die manier een grote groep geschoold Nederlandstalig personeel gecreëerd kon worden. >Voor een korte beschrijving van het leven van Lodewijk de Raet klik hier.

De Vlaamse kwestie vanuit economisch oogpunt

De Raet was van oordeel dat alle vooruitgang op het vlak van taal, cultuur en politiek, gebaseerd moest zijn op de economische macht van het Vlaamse volk. In deze periode was Wallonië op economisch gebied veel sterker dan Vlaanderen. De economie van Vlaanderen steunde nog vooral op de landbouw en de verouderde ambachtelijke nijverheid, die van Wallonië op de nieuwe grootindustrie. Het Frans had dus een hogere status omdat het verbonden was met dit welvarend economisch gebied. Vlaanderen moest zich, volgens de Reat, economisch ontwikkelen om de machtspositie van het Frans en de Franstaligen te breken. De Raet besefte dat er nood was aan geschoolde Nederlandstalige werkers om dit economisch verschil weg te werken. Vandaar zijn nadruk op het belang van de volledige vernederlandsing van het onderwijs.

Een Nederlandstalige universiteit

Titelpagina van Vlaanderen's
economische ontwikkeling
van Lodewijk de Raet (1910).

Voor de Raet was een Nederlandstalige universiteit van centraal belang voor de economische en intellectuele ontwikkeling van het Vlaamse volk. Enkel door de volledige vernederlandsing van het hoger onderwijs kon Vlaanderen zijn economische positie verbeteren. Door het hoger en technisch onderwijs Nederlandstalig te maken, zou er een grote groep geschoold personeel ontstaan. Deze nieuwe Vlaamse economische elite zou dan de economie van Vlaanderen zelf verder moeten ontwikkelen. De Raet was tegen halve oplossingen: de Gentse universiteit, die volledig in handen was van de Franstaligen, én de technische scholen moesten het Nederlands als de enige voertaal gaan gebruiken. Op die manier zou ook de machtspositie van de Franstaligen in de Vlaamse samenleving gebroken worden.

Rond 1906 overtuigde de Raet de Vlaamse Beweging van de noodzaak van een snelle vernederlandsing van de Gentse universiteit. Sommige van zijn meer sociaal-economische voorstellen werden (nog) niet overgenomen door de Beweging. Toch ontwikkelde de Vlaamse Beweging zich in deze periode tot een bredere culturele beweging. Ze streed nu niet alleen meer voor de toekomst van de Vlaamse taal, maar ook voor die van het Vlaamse volk. Bepaalde Vlaamse culturele, economische en politieke belangen verschenen nu op het programma van de Vlaamse Beweging.

Een bredere culturele beweging

“In Vlaanderen Vlaamsch”,
flamingantische postkaart.
>Om de illustratie uit te vergroten klik hier.

Volgens de Raet had de nieuwe Vlaamse intellectuele elite niet alleen de taak de economie te verbeteren, ze moest ook de gewone Vlaming - arbeiders, landbouwers, en bedienden - overtuigen van de noodzaak van de vernederlandsing van Vlaanderen. De gewone mensen moesten beseffen dat er economische en sociale voordelen verbonden waren aan dit proces. Het verbaast niet dat vooral de kleine en intellectuele burgerij interesse had in de Raets boodschap met haar nadruk op onderwijs en scholing. Toch probeerden verschillende katholieke flaminganten de lagere sociale klassen te informeren en overtuigen van het programma van de Vlaamse Beweging. De flaminganten beseften dat, als ze resultaten wilden behalen, de Vlaamse Beweging een massabeweging[2] moest worden. De afgebeelde postkaart is een voorbeeld van de manier waarop ook de gewone man mee ingeschakeld werd om de Vlaamse boodschap te verspreiden en de vernederlandsing van Vlaanderen te eisen.

De Raet had geprobeerd de Vlaamse strijd een bredere basis te geven, maar zijn sociaal-economisch programma werd maar gedeeltelijk overgenomen door de Vlaamse Beweging. Dit werd sterk bekritiseerd door een andere intellectuele flamingant uit die periode, August Vermeylen. >Klik hier om verder te lezen over zijn kritiek op de Vlaamse Beweging.

Vragen en antwoorden

1. Wat was de enige manier, volgens de Raet, om de machtspositie van het Frans en de Franstaligen te breken?

>Voor het juiste antwoord klik hier.

2. Waarom was Wallonië in deze periode een meer welvarend gebied dan Vlaanderen?

>Voor het juiste antwoord klik hier.

3. Waarom hadden de lagere klassen minder interesse in de boodschap van de Raet?

>Voor het juiste antwoord klik hier.

>Om meer te weten te komen over August Vermeylens kritiek op de Vlaamse Beweging klik hier.