Inleiding Nederlandse Taalkunde
   

Taalkundige begrippen (= woorden)

Taalkunde is de verzamelnaam voor de verschillende onderdelen van de studie van taal. De verschillende onderdelen, van de kleinste eenheden (klanken) tot de grootste (zinnen en hoe je die kunt gebruiken), zijn:

fonetiek > fonologie > syntaxis > semantiek > pragmatiek

>Fonetiek, of >klankleer (klank-leer), is het bestuderen van taalklanken. Een wetenschapper die werkt in de fonetiek noemen we een >foneticus. Een foneticus bestudeert, onder andere, hoe de stembanden, de tong, tanden en lippen gebruikt worden bij het spreken.

>Fonologie is de studie van het systeem van klanken in een taal. De klanken van een taal hebben betekenis. Een >fonoloog bestudeert de klanken die een verschil maken in betekenis.

>Syntaxis is de studie van de regels die gelden voor het maken van zinnen of woorden. Een >syntacticus is iemand die bestudeert hoe zinnen worden gemaakt. Hij of zij bekijkt welke woorden in welke volgorde samen kunnen gaan. De studie van hoe woorden worden gemaakt heet >morfologie. Een >morfoloog kijkt bijvoorbeeld naar hoe het woord “verzamel” en het woord “naam” samen het nieuwe woord "verzamelnaam" kunnen vormen.

>Semantiek en >pragmatiek gaan over taalgebruik en taalbetekenis. Het verschil tussen de twee wordt duidelijk in het hoofdstuk over betekenis.

Soms gebruiken mensen het woord >grammatica in plaats van >syntaxis. In de taalkunde bedoelt men met het woord ‘grammatica’ meestal de onderdelen fonologie, syntaxis en semantiek samen. De grammatica van een taal is dan de verzameling regels die voor die taal gelden. Deze regels gaan dan over: 1) de manier waarop klanken samen gaan in woorden, 2) de manier waarop woorden samen gaan om nieuwe woorden te maken (zoals bij “verzamelnaam”) en 3) de manier waarop verschillende woorden samen een zin kunnen worden.

Je kent misschien het woord grammatica uit taallessen. Dit soort grammatica geeft je regels over hoe je de taal moet gebruiken. Je kunt dan de taal beter leren. Dit heet een >voorschrijvende (prescriptieve) grammatica. Dit heet zo omdat er regels voorgeschreven worden. Dit is voor taalkundigen minder interessant. Taalkundigen bestuderen juist hoe mensen taal gebruiken en proberen dan regels te ontdekken. Dit noemt men een >beschrijvende (descriptieve) grammatica, omdat de regels worden beschreven.

VOLGENDE >
(syntaxis)